op. 29a Grammatica graeca (versio A)

data: script. 1260-1292: Hackett (1997c), 318.

alii tituli
Oxford Greek Grammar: [Nolan-Hirsch (1902), passim]

catalogi
Hackett (1997c), 318.

editiones
Nolan-Hirsch (1902), 3-182 [iuxta Oxford, Corpus Christi College, 148].

mss.

“In both [Douai and Oxford 47] the same passages amounting ofen to entire chapters are omtted, and the lacunae marked by the words: quae quia tria sunt prudens omisi or simply omisi“. [Nolan-Hirsch (1902), lxx.]

continet
inc. Assit principio sancta Maria meo. [P]rimus hic liber voluminis grammatici circa linguas alias a latino qui est de grammatica greca habet partes tres. [Pars prima] Prima est ex alphabeto greco… [apud ms. Oxford, Corpus Christi College, 148, fol. 1r: ed. Nolan-Hirsch (1902), 3].

[Pars prima]

Distinctio prima: Prima habet quattuor capitula.

Capitulum primum: Primum est de litteris alphabeti.
Capitulum secundum: De diptongis.
Capitulum tertium: De accentibus.
Capitulum quartum: De subbrevitatibus.

Distinctio secunda: De compendiosa instructione legendi et construendi graecum, et habet capitula quattuor.

[Capitulum primum]: In primo exprimuntur ea quae adnecti debent praedictis propter exercitium legendi et construendi…
Capitulum secundum: De nominibus litterarum et accentum et de articulis.
Capitulum tertium: De oratione dominica et de salvatione Virginis et Symbolo.
[Capitulum quartum: De numeris] α: ena; β: dio; γ: tria…

Pars secunda: Pars secunda huius tractatus de graeca grammatica in quo tota ortographia investigatur et diptongi et prosodiae et cetera eis anexa…

Distinctio prima:

[Capitulum primum]: Terminata parte illa in qua proposui ea quae pertinent ad levem et introductoriam instructionem legendi graecum et scribendi et construendi, nunc tempus est ut maiora copiosius indicantur…
Capitulum secundum: Quia igitur volo tractare proprietatem grammaticae graecae, oportet ut sciatur quod istae diversitates sunt in lingua graeca secundum quod inferius notabuntur nmina istorum idiomatum…
Capitulum tertium: Sed quoniam multi auctores loquuntur de divisione vocis, ut assumant illam qua in linguam vertitur et de qua grammatica constituitur…
[Capitulum quartum]: Et iuxta hoc sciendum est quod differentia est inter litteram et elementum si proprie sumantur…

Distinctio secunda: In qua agit de litteris latinis et grecis in speciali.

Capitulum primum: De vocalibus, ubi primo exponitur diversitas accidentalis vocalium in sono, secundo ad essentialem acceditur.
Capitulum secundum: In quo de consonantibus aliquibus quae non liquescunt.
Capitulum tertium: De semivocalibus quae liquescunt, primo in universali, secundo in speciali de l et r sive ro et labda.
Capitulum quartum: De aliis semivocalibus, videlice de sima, my et ny.
Capitulum quintum: De duplicibus, scilicet xi zita et psi, an liquescant, cum quibusdam additis.
Capitulum sextum: De mutis et sono carum et aliarum consonantium. Primo igitur distinguit mutas, secundo quod s est muta, tertio sonos accidnettales exponit.
Capitulum septimum: De numero litterarum latinarum.

Distinctio tertia: In qua excito latinos studiosos ad considerandum multa erronea quae saepitus vulgantur circa considerationem alphabeti.

Capitulum [primum]: Cum iam, secundum quod estimo, congruere grammatico exposuit ea quae pertinent ad substantiam litterarum…
Capitulum secundum: De erroribus circa scripturam per litteras alphabeti, sed praecipue de quibusdam quae scribuntur per ypsilo.
Capitulum tertium: De residuis vocabulis quae scribuntur per ypsilo.
Capitulum quartum: In quo fit descensus ad quaedam vocabula in quibus aliunde accidit difficultas quam per hanc litteram ypsilo.
Capitulum quintum: De residuis vocabulis graecis hic ponendis.
Capitulum sextum: χρs ιηs. Sciendum quod haec nomina χρs ιηs scribuntur apud nos graecis litteris…

Distinctio quarta:

[Capitulum primum]: Diphthongus, ut ait Priscianus, est quia habet duos tongos, id est duas voces comprehendit…
[Capitulum secundum]: Demum sciendum est quomodo graeci et latini utuntur diversimode diptongis et per hoc apparebit tota natura diptongorum quantum sufficit.
[Capitulum tertium]: Nunc igitur volo ponere exempla aliqua notabilia circa diptongos.
[Capitulum quartum]: Nunc in fine adhuc duo exempla infero in quibus est corruptio vilis.

Distinctio quinta:

[Capitulum primum]: Deinde dicendum est de accidentibus sillabae, et ei accidunt prosodiae quae in latino dicuntur
[Capitulum secundum]: Sed in hoc capitulo sequenti volo descendere ad exempla…
[Capitulum tertium]: Aliud vero exemplum volo inducere ubi similiter est error vilis etiam apud famosos tractatores…
[Capitulum quartum]: Ex omnibus igitur hiis patet quod hic versus Horatii: tu cessas? Agendum, sume hoc ptisanarium orise…
[Capitulum quintum]: Multa sunt erronea in usu eorum qui nesciunt rationem graecae grammaticae, et multiplex ignorantia tenet multos.

Distinctio sexta: Habito de hiis longandis vel breviandis quae habent vocalem ante vocalem, nunc dicendum est de hiis in quibus vocalis ante consonantes invenitur…

[Capitulum primum]: Et primo de a ante consonantem.
[Capitulum secundum]: E ante b producitur, ut ephébus.
[Capitulum tertium]: I ante b breviatur, tu zinziber, Celtiber.
[Capitulum quartum]: O ante b breviatur, ut patrobas, Iacobus.
[Capitulum quintum]: U ante b breviatur, ut Corduba.
[Capitulum sextum]: Hic in fine aliquam regulas de ultimis sillabis graecarum dictionum, sedundum Bedam in libro de metris inferam.

Distinctio septima: De aliis prosodiis quae sunt spiritus et toni et passiones, habens b capitula.

Primum capitulum: Determinat de spiritibus in universali.
Capitulum secundum: In quo descendit in speciali ad nomina graeca quae cadunt in usu latinorum quae debent aspirari.

Distinctio octava: De tonis sive accentibus. Distinctio de tonis habet e capitula.

Capitulum primum: Primum est de distinctione eorum.
Capitulum secundum: De generalibus regulis accentuandi.
Capitulum tertium: De mutatione accentus.
[desunt caetera secundae partis].

Pars tertia: [desunt Distincitio prima, Distinctio secunda et initium Distinctionis tertiae]

[Distinctio tertia, Capitulum quartum]: …Nota hic de declinatione nominum secundum modernos.
Capitulum quintum: De formatione genitivi a nominativis terminatis in xi et psi, cum expositione declinationis qua utuntur moderni graeci.
Capitulum [sextum]: De delinationibus graecis, secundum modernos graecos.

Distinctio quarta: Postquam dictum est de declinatione per genera, casus et numeros, dicendum est de aliis duobus accidentibus, scilicet de figura et specie.

[Capitulum primum]: Figura vocatur graece schema, quod latini schema pronunciant, propter ita pro quo sonant e quod est figura latine.
[Capitulum secundum]: Species autem est duplex, sicut apud nos, scilicet primitiva et derivativa.

Distinctio quinta:

[Capitulum primum]: De pronominibus.
[Capitulum secundum]: Et sciendum quod pronomina, ut dicit Priscianus (liber 17, c. 8, de constructione pronominum) apud graecos quaedam sunt absoluta, quaedam respectiva et encletica.

Distinctio sexta:

[Capitulum primum]: Haec igitur sunt quae de pronominibus volui dicere in praesenti tractatu. Nunc autem sequitur de verbo quod vocant graeci rema.
[Capitulum secundum]: Habent ero genus [activum] et passivum, sicut nos.
[Capitulum tertium]: Praemisi in duobus capitulis prioribus in volumine de quattuor accidentibus verbi, scilicet coniugatione, genere, modo et tempore…
[Capitulum quartum]: Ante vero quam descendatur ad cognitionem aliquam, oportet praesciri quomodo formant praeterita sua.

expl. …μεσοσ μελλων α: τυψεσθαι – μεσοσ μελλων β: τυπεισθαι [apud ms. Oxford, Corpus Christi College, 148, fol. 1r: ed. Nolan-Hirsch (1902), 182].

ref.
 Ramos Hinojosa, Maria del Carmen (2017), “Estudio sobre la Grammatica graeca de Roger Bacon” (Trabajo de Fin de Grado en Estudios Clásicos, UAB) (inédito).
Renan, Ernest (2009), Histoire de l’étude de la langue grecque dans l’Occident de l’Europe depuis la fin du Ve siècle jusqu’à celle du XVIe, Paris, esp. pp. 587-593.
Rossier-Catach, Irene (1997), “Roger Bacon and Grammar”, J. Hackett (1997c), 67-102.

(actualizado el 16.1.2017. Elaborado en colaboración con Maria del Carmen Ramos Hinojosa)